Thông cáo báo chí

 

Hà Nội, ngày 4/10/2024, hưởng ứng Ngày Sức khỏe Tâm thần Thế giới (10/10/2024), Viện Đào tạo Y học Dự phòng và Y tế Công cộng thuộc Trường Đại học Y Hà Nội  phối hợp với Sáng kiến Z&Alpha  tổ chức Hội thảo với chủ đề: "Mạng xã hội và tới sức khỏe tâm thần của thanh thiếu niên tại Việt Nam" vào ngày 4/10/2024 tại Thủ đô Hà Nội; nhằm nâng cao nhận thức về tác động của mạng xã hội đối với sức khỏe tâm thần của giới trẻ, đưa ra các khuyến nghị và hành động cụ thể để bảo vệ, nâng cao sức khỏe tâm thần cho thanh thiếu niên Việt Nam.

 

Các bài tham luận tại Hội thảo đều khẳng định mạng xã hội ngày càng đóng vai trò quan trọng trong đời sống cá nhân và xã hội, đặc biệt với lứa tuổi thanh thiếu niên. Theo thống kê, Việt Nam là một trong những nước đứng đầu thế giới về tỷ lệ người dùng Internet và mạng xã hội. Hiện có 72,70 triệu người sử dụng mạng xã hội, chiếm 73,3% dân số. Trong số đó có 7,1% thuộc độ tuổi từ 13 đến 17 và  9,7% thuộc độ tuổi từ 18 đến 24[1]. Khảo sát của UNICEF năm 2022 cho thấy, 82% trẻ em Việt Nam từ 12 – 13 tuổi sử dụng Internet hàng ngày, con số này ở lứa tuổi 14 – 15 là 93%.

 

Nhiều ý kiến tham luận cho rằng các nền tảng xã hội được thiết kế để có thể gây nghiện cho người dùng, đặc biệt giới trẻ; gây ra các tác động tiêu cực cho sức khỏe tâm thần như: trầm cảm, mất ngủ, lo âu, sao lãng trong học tập cũng như hàng loạt các vấn đề khác đối với sức khỏe tâm thần của người dùng. Ví dụ, Tại Hoa Kỳ, tỷ lệ mắc các đợt trầm cảm nặng trong 12 tháng ở thanh thiếu niên đã tăng từ 8,7% vào năm 2005 lên 11,3% vào năm 2014[2]. Các hoạt động trên màn hình phương tiện truyền thông đã được cho là một trong những nguyên nhân làm gia tăng tình trạng trầm cảm và tự tử ở thanh thiếu niên[3].

 

PGS.TS. Lê Minh Giang, Viện trưởng Viện Đào tạo Y học Dự phòng và Y tế Công cộng, Trường Đại học Y Hà Nội cho biết:“ Hội thảo này là bước đi đầu tiên cho các nghiên cứu toàn diện về tác động của mạng xã hội đối với sức khỏe tâm thần của thanh thiếu niên Việt Nam, từ đó xây dựng các chương trình nâng cao nhận thức, hướng dẫn cho nhà trường, phụ huynh, người dùng các giải pháp để bảo vệ và nâng cao sức khỏe tâm thần cho thanh thiếu niên Việt Nam trong kỷ nguyên số”.

 

Chia sẻ về nội dung “Mối liên hệ giữa mạng xã hội và sức khỏe tâm thần”, Ông Cao Hoàng Nam, đại diện Sáng kiến Z&Alpha nhấn mạnh:“Mạng xã hội đã sử dụng các thuật toán khác nhau dựa trên các nghiên cứu chuyên sâu về cơ chế hoạt động của não bộ nhằm tối đa hóa thời gian sử dụng, liên tục lôi cuốn người dùng mạng xã hội, tạo ra các chu kỳ tương tác gây nghiện. Đặc biệt cần lưu ý, các tính năng này được thiết kế hướng tới người sử dụng là thanh thiếu niên và không được công bố công khai cho người sử dụng được biết”.

 

TS. Nguyễn Thị Mai Hương, Viện Đào tạo Y học Dự phòng và Y tế Công cộng, Trường Đại học Y Hà Nội chia sẻ về các tác động cụ thể của Mạng xã hội đối với SKTT thanh thiếu niên. Lợi ích mang lại từ mạng xã hội là sự tăng cường kết nối xã hội, cơ hội thể hiện bản thân và tiếp cận thông tin cũng như các nguồn lưc cho thanh thiếu niên trong học tập và cuộc sống. Các nghiên cứu cũng cho thấy, khoảng 81% học sinh báo cáo rằng mạng xã hội giúp họ cảm thấy được kết nối hơn với bạn bè và thế giới xung quanh. Tuy nhiên, khi lạm dụng mạng xã hội, thanh thiếu niên có thể gặp các tác động tiêu cực, như rối loạn giấc ngủ, trầm cảm, cô lập xã hội và nghiện internet, bắt nạt qua mạng, tỉ lệ tội phạm trên mạng gia tăng, áp lực từ bạn bè và tiếp xúc với nội dung độc hại là một số rủi ro liên quan đến việc sử dụng mạng xã hội, dẫn đến việc tự làm hại bản thân, suy nghĩ tự tử và các vấn đề sức khỏe tâm thần khác. Những kết quả nghiên cứu này nhấn mạnh tầm quan trọng của việc giám sát và giáo dục trẻ em về việc sử dụng mạng xã hội một cách có trách nhiệm và lành mạnh.

 

Bà Nguyễn Phương Liên, giảng viên Đại học Hà Nội cho biết: “Nghiên cứu trên 286 phụ nữ trẻ Việt Nam từ 10-35 tuổi cho thấy những người có mức độ chỉnh sửa hình ảnh cá nhân cao thường kém tự tin về hình ảnh cơ thể của họ hơn và họ muốn thay đổi những khuyết điểm đó bằng cách tập luyện thể chất, ăn kiêng, hoặc phẫu thuật thẩm mỹ. Điều này chứng tỏ rằng mạng xã hội không chỉ là thế giới ảo, mà nó có thể là tiền đề của những thay đổi trong thế giới thực. Khi các công cụ số hóa và internet thâm nhập vào từng góc cạnh cuộc sống, ranh giới giữa thực và ảo ngày càng mờ hơn, dẫn đến những tác động rõ ràng hơn và có thể thấy được sâu sắc hơn trong tương lai”.

 

Các diễn giả và các nhà khoa học cho rằng  việc sử dụng mạng xã hội không chỉ để tiếp cận thông tin mà còn phải đi kèm với khả năng tự nhận thức về các rủi ro tiềm ẩn. Trang bị kỹ năng tự bảo vệ bản thân và duy trì sự kiểm soát khi dùng mạng xã hội chính là chìa khóa giúp chúng ta tận dụng triệt để những lợi ích mà không để ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe tâm thần của thanh thiếu niên Việt Nam.